Харифле-алфавит
«А»- Ат
Атха миниб бир чабсам,
Хайт деб джелни озалсам,
Мени киши джеталмаз,
Менден къызыу да болмаз.
«Б» - Бабуш
Бабушчукъ сууну сюеди,
Къууаныб сууда джюзеди.
Тёбтёгерек бурулады,
Юсчюгюн таза джууады.
«В» - Вагон
Бир бирине илиниб,
Узунуна тизилиб,
Гъыжылдайла вагонла:-
Биз билген –темир джолла.
«Г»- Гёбелекке
Бир ариу гёбелекке,
Гоккадан учуб кёкге,
Эрлей тас болуб кетди,
Кесине тансыкъ этди.
«Гъ»- Гъ хариф
Къаты белги бла джазылама
Гъыр-мыр этеме, гъырылдайма.
Гъырт деб эшикни ачама
Гъыжт деб алманы къабама.
«Д» -Дугъум
Анам менге дерс берди-
Дугъум джыйыб кел , деди.
Сормадым – Къызыл? Къара?
Къайсы бири да джарар.
« Дж» -Джангур
Джайгъы джангур, джылы джангур,
Джибит джерни, таякъ джангур.
Терекледен аяма суу,
Чапракъланы тазалаб джуу.
«Е» -Е хариф.
Ё хариф бла эгечледиле ,
Бирча чепкенле киедиле.
Башхалыкъ недеди?
Тамгъасыз келеди.
«Ё» -Ёгюз
Ёгюзлебиз, кючлюлебиз,
Адамгъа джарай келгенбиз.
Сабанлада джер сюргенбиз,
Арбагъа да джегилгенбиз.
«Ж» хариф
Жу-жу-жу деб бир таууш,
Къамжакъчыкъгъа бир болуш.
Сыртындан тюшюб турады,
О хахай, деб чакъырады.
«З»-Заман
Гузаба заман барады.
Сагъатла бла кюн толады.
Кюнлени джылгъа джыяды.
Джылланы уа, ёмюрге.
«И» - Ит
Эм иги тенгингди ит,
Сен аны унутма чырт.
Кёзюнге къараб турады,
Ойнайыкъ деб чакъырады.
«Й» - къысха Й
И хариф бла къарнашладыла,
Къарасанг да бек ушайдыла.
Алай а, ол башхады,
Айтылыуу къысхады.
«К» - Кирпи
Кирпи, кирпи, кирпичик,
Юсюнде минг ийнечик.
Къоркъса тобча бурулады
Бурунчугъун джашырады.
«Къ» - Къаргъа
Мени атым къаргъады,
Кёлекчигим къарады.
Къара, къара, къарагъыз,
Биз, къаргъала, къарабыз.
«Л» - Лобан
Джер тюбюнде мен джашайма,
Къамжакъны, къуртну ашайма.
Къолларым бла джер къазама,
Лампасыз да джол табама.
«М» - Макъа
Макъала сууда ойнайдыла,
Макъамлы джырла джырлайдыла.
Кече-кюн айырмайын,
Талмайын, арымайын.
«Н» - Нартюк
Мен аттягъа болушама,
Джазгъыда нартюк салама.
Бишириб да ашарыкъбыз ,
Таукъха да атарыкъбыз.
«Нг» - Нг хариф
Нг харифге эс бир бёл,
Кёб сёзде тюбейди ол.
Сеннге, меннге джарайды,
Сёз ичинде джашайды.
«О» - От
Оджакъда тютюн кёреме,
Амма от этген кёреме.
Чабышыб болушайым,
Отунчукъла ташыйым.
«П» - Пелиуан
Кючю кёб пелиуанны,
Хорламаз киши аны.
Къарыу къайдан алгъанды?
Палау ашаб тургъанды.
«Р» хариф
Кёб иги сёзню башлайма:
Разылыкъ, рысхы, рахат.
Сёз ичинде да джашайма:
Кюбюрчюк, шахар, нарат.
«С» - Сют
Мен сютню бир бек сюеме,
Ийнекни саууа билеме.
Сенекчик бла аш салама,
Сюрюуге да ашырама.
«Т» - Тюлкю
Тюлкючюкге бир къара,
Кёзчюклери тум къара.
Кука джанчыкъгъа ушайды,
Кеси чегетде джашайды.
«У»- Урчукъ
Амма урчукъ ийиреди,
Бизге къоллукъла этеди.
Къыш юшюмей ойнарыкъбыз,
Чанала бла учарыкъбыз.
«Ф» - Фонтан
Джай иссиди шахарда,
Джууунабыз фонтанда.
Сууну чачыб ойнайбыз,
Кюле - кюле джырлайбыз.
«Х» - Харбыз
Бир уллу харбыз кесгенме,
Тенглериме юлешгенме.
Ашайыкъ да , тояыкъ,
Сора, энтда ойнайыкъ.
Ц хариф
Цып, цып, цып деб чакъырама,
Джюджеклеге аш атама.
Джюйюлдей мыллык атадыла,
Нартюкчюк, будай ашайдыла.
«Ч» - Чыпчыкъ
Джаз алада чыпчыкъла,
Къууанчларын ачыкълай,
Ариучукъ джырлайдыла,
Бизге кёл саладыла.
«Ш» - Шаптал
Учууукъгъа олтуруб,
Уучуму толтуруб,
Ары-бери учама,
Шапталланы ашайма.
«Щ»- Щ хариф
Шапталны сюе эсенг,
Ш-харифны биле эсенг,
Къошакъчыкъ саллыкъса,
Мени да джазарыкъса.
«Ы» - Ышарыу
Кюнчюк бизни чакъырады,
Бизге джылы ышарады:
Чабышыгъыз, ойнагъыз,
Кюннге джырла джырлагъыз.
«Э» - Эчки
Эки ариу эчкичик,
Эки татлы нёгерчик,
Ойнай – кюле отлайдыла,
Эгизлеге ушайдыла.
«Ю» -Юй
Бу юйчюкде ким джашайды?
Терезеден ким къарайды?
Джигитледиле джашла,
Ючюсюда – къарнашла.
"Ъ" бла "Ь" белги.
Биз сейир харифчиклебиз,
Таушсуз тура билебиз.
Башхалагъа къошулабыз,
Джумушакъ, къаты болабыз.
"Я" хариф
Танышсакъ деб бек излейме,
Сёз ичинде кёб тюбейме:
Мияладан пиялада,
Илячинде, къаялада.
Если радость придет, радость прими
И не гордись, будь достоин ее.
Если горе придет, губы сожми
И не страшись, будь достоин его.
К. Кулиев