ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН. И Н Ж И Б Ю Р Т Ю К Л Е. Кёчюрмеле

ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН. И Н Ж И Б Ю Р Т Ю К Л Е. Кёчюрмеле

elbars 02.03.2022 23:56:42
Сообщений: 2347
Хурметли окъуучу, бу акъыл-учукъ сёзлени окъуп башлардан алгъа, бир-эки сёз айтыргъа сюеме. Бу китап – китапла китабыды, кёп айтхылыкъ чыгъармаланы инжи бюртюклеринден тизилген тамаша боюнчакъ. Аны жазгъанла – битеу адам улусуна белгили, фарс тилли шайырла, акъылманладыла – таматалары Рудаки IX-чу, кичилери Бахар а – XX-чы ёмюрде жашагъан. Айтхылкъ шайырла бла бирге, мында белгисиз акъылманланы къачан эсе да бирде айтхан акъыл сёзлери да бардыла. Ёмюрден ёмюрге аууздан ауузгъа ёте, халкъ аланы бюгюннге дери, сыйлы кёрюп, сакълагъанды.
Кесигиз билгенликден, акъыл-учукъ сёзлени бири да – нарт сёзлени да алагъа къошуп – не салым[1], не таза ахыр хакъ тюйюлдю. Кече кюнню ёнгюча[2], хар нени да эки бети-жаны. Бир бир акъыл сёзлени оюмлары, кёз къарамлары уа бизни бюгюннгю ангылауубузгъа чюйре окъуна келеди. Алай анга сейир этерге керек болмаз – андан бери, не азындан, XII ёмюр озгъанды.
Алайды да, багъалы окъуучу, китапны ачханса, аны ахырына дери окъуп чыкъсанг – санга саугъа, манга уа насып болур деп умут этеме.




[1] Салым – тёре, закон.


[2] Ёнг – затны башха жаны, оборотная сторона.

Ответы

elbars 05.06.2022 21:54:24
Сообщений: 2347
***
Игиле болгъан жерни изле,
Юй андан сора ишле.
(Насир Хосров)

***
Кюлме жарлыгъа,
Жан аурут анга
Ансы къадарынг
Харх этер санга.
(Насир Хосров)

***
Да энтда бир къууанч болду жерде:
Биреу бир жарлыгъа насып берди.
(Насир Хосров)

***
Хурметли болурча,
Сюйдюрюп элни,
Насыпдан толурча
Эт биреуленни.
(Насир Хосров)

***
Огъурлу иш – ол насыпды дуньяда.
Къыйынлыды хаталы, харам адам.
(Насир Хосров)

***
Игилик этди эсенг,
Тынгыла, ол кем болмаз.
Бош, ойнап да эсгерсенг,
Къыйынынг зырафды, тас.
(Насир Хосров)

***
Дайым да къылыч къыйып
Турма да халкъдан таша,
Кесинги кирден тыйып,
Сен ийман бла жаша.
(Гургани)

***
Игиликден башха зат бары бошду, кюл.
Андан сора бир жукъ да ёмюрлюк тюйюл.
(Масуд Сад Салман)

***
Шугут игиликни билсе да,
Огъурсузлай къалады.
Парий арбаз сакълай эсе да,
Ол итди. Ол – къабады.
(Санаи)

***
Ургъуй ичеди къан, алай
Кёп бармай ол ёлюр.
Пил чапыракъ, кырдыкъ отлай,
Жашайды сау ёмюр.
(Санаи)

***
Не гитче эсе да игилик,
Жылтырайды жулдузчукъ кибик.
Ол уллу эсе уа – кюн:
Жарытады жер юсюн.
(Низами)
elbars 24.06.2022 13:17:00
Сообщений: 2347
***
Шугу бла урушургъа
Базалмайса кесинг.
Амалсызгъа болушургъа
Жетге эди эсинг.
(Низами)
***
Генезир тахны къолгъа
Эталса, палах келир.
Акъылы, ётю болгъан
Къалмай, халкъ саудан ёлюр.
(Руми)
***
Сындырма сен адам жюреклени –
Къошмазса ууалгъан кесеклени.
(Аухададдин Аухади)
***
Къычырма, тели, хахайынг бара,
Алгъа кеси сабийинге къара.
(Саади)
***
Сен исси къапдырсанг генезир аманнга, –
Тенгим, кёл кенгдиресе.
Кёзбаусуз игилик эталсанг а анга –
Кесинги кётюресе.
(Саади)
***
Жардам тилемеген эсенг да,
Болушургъа келдим санга.
Бирде къууандырырса сен да,
Жарап бир амалсыз жаннга.
(Саади)
***
Сомахлыгъа акъыл юйретме –
Сен кюн этмезсе кечени.
Сокъур кёзге чыракъ да элтме –
Зырафды къыйынынг сени.
(Саади)
***
О залим къанлы,
Этмейсе сагъыш:
Ызынгда къаллыкъ –
Ёмюрлюк къаргъыш.
(Саади)
***
Биреуню юйюн чачхан начас,
Бил: насыбынгы этгенсе тас.
(Саади)
***
Тенгинг къыйынлыкъда эсе,
Болуш анга, узат да къолунгу,
Ол къутхарыр, ачар да жолунгу,
Бирде аны ырхы кессе.
(Саади)
elbars 05.07.2022 23:24:43
Сообщений: 2347
***
Бизге акъыл берликсе бюгюн сен,
Аллыбызда туруп.
Алай алгъа кетер жюрегингден
Жалынынгы, къырып.
(Джами)

***
Булутла, тилейме мен сизге,
Жауунла келтиргиз тюзге.
Сабанла кюе, къуруй кёлле да, –
Не хайыр – жауасыз тенгизге.
(Джами)

***
Къыйын жолгъа чыгъаса: базма,
Тебреме сен къайтмаз жары.
Шуёхунга уру да къазма –
Кесинг тюшерсе сен ары.
(Джами)

***
Дайым игилик этген чакъда
Къыйынлыкъ, шугу да узакъда.

***
Залимлик барады жол,
Хар кимге жетеди къол.
Да чыгъар анга да кюч,
Не залим эсе да ол.

***
Хата, палах этсенг,
Къоркъуунга тюберсе.
Уру къазып кетсенг,
Ары кесинг кюшерсе.

***
Ахшылыкъ эртте этгенди,
Аманлыкъ да ол – эртте. Кесине къайтханды энди Ол да, ол да адетде.



Vll. БУШУУ БЛА КЪУУАНЧ

***
Къыйынлыкъ этсе тютюн,
Чий отун кибик жана,
Жер жюзюн жарытмай кюн,
Къарангы къысар аны.
(Шахид Балхи)

***
Не ийсе да кюн, анга
Тюбегин сен хош.
Кетгеннге уа? Озгъаннга,
Къой, жарсыма бош.
(Рудаки)

***
Къыйынлы да, къууанчлы да кетерле.
Тюз этелле, зауукълу жашай эрле.
(Фирдоуси)

***
Кёп, аз да жашайыкъ даулу жерде,
Оза татлысындан ачы татыраны.
Бир кюнча ётерикди ол бирде,
Шукур анга да. Сыйлайыкъ аны.
(Гургани)

***
Бушуу бизге умут берип турады,
Эрип кетеди къар, жылыу келсе.
Жалан да кёлсюзлюк ырмах тууады
Кёлсюзлюкден, жалан да бир кеси.
(Гургани)

***
Къууанч гюлю, кёрдюк,
Санлап бирде чагъады,
Кеси да тёзюмлюк
Бюртюгюнден чыгъады.
(Гургани)

***
Унут да дауунгу,
Къууан – жигитсе, эр!
Къууанч узакъ этер
Жерде жашауунгу.
(Гургани)

***
Тенгизге къажау
Сюелген тамчы,
Къой, санга ачы
Бошалыр жашау.
(Руми)

***
Адам жашауунда
Кёп палах чегер.
Аны бушуундан
Тау окъун чёгер.
(Саади)

***
Къыйнама кесинги: хар зат да,
Хар не да – хаух, насып да – аз.
Кече дорбунча асууатды[1],
Алай ол кюн бла бууаз.
(Саади)

***
Жашауну къысхалыгъын биле,
Турма да анга къара кийип,
Сен зауукъ жаша ойнай-кюле,
Сен ариу жаша, жаша сюйюп.
(Хафиз)

***
Къууанч сакълау – билеме энди –
Татлыды, татыулуду кесинден да.
(Джами)

***
Ахырында – ким билмейди аны –
Къууанч, бушуу да – кюл.
Алай анга жарсыу акъылманны
Иши тюйюл.
(Шохин)

***
Балдан татлы эсе жашау,
Ёмюр да кюнча кёрюнюр.
Алай ачы эсе уа, хау,




[1] Асууат – къарангы кече.
elbars 25.07.2022 23:47:35
Сообщений: 2347
***
Балдан татлы эсе жашау,
Ёмюр да кюнча кёрюнюр.
Алай ачы эсе уа, хау,
Жангыз сагъат да – сау ёмюр.

***
Бушуу жете эсе –
Черек-черек.
Алай кете эсе –
Челек-челек.

***
Бушуу мени абындыра, жыгъа,
Манга науруз келлик болмаз, баям.
Жерде къууанчлылагъа, насыплыгъа
Хар кюн – науруз, хар чакъ – байрам.

***
Къоркъа да элгене,
Алай жашай келдинг.
Ахырында уа – не?
Кюн кёрмейин ёлдюнг.

***
Онгу бар жашасын алай –
Юйрей, къайнай жашау кюйю.
Къууанч кетер, озар, алай
Бушуу да ёмюрлюк тюйюл.

***
Бушуу, туду эсенг,
Ызынг бла жюрюр,
Эшиклени этсенг,
Терезени кирир.

***
Байрымгюл къууанчны
Шинжили бушууу:
Жашауну шербети,
Къорамаз да ууу.

***
Бушуу кюнлеринги да багъала, терге,
Ала да жокъ болалла ёмюрге.
elbars 02.09.2023 13:38:05
Сообщений: 2347
Vlll. КЕРТИ БЛА ТЮЗЛЮК

***
Жокъду деме бир затым да. –
Жюрегинг сары алтынды.
(Кисаи)
***
Бийикди шинтигинг, олтур.
Алай а, жаннетли боллукъ,
Адамланы къыйнамай тур,
Ала бергендиле къуллукъ.
(Фирдоуси)
***
Жюреги жалгъан аны,
Ниети жалын аны.
Келямын тюзге, хакъгъа
Дайым ушатханлыкъгъа.
(Фирдоуси)
***
Къарангыда жюрюйдю ётюрюк,
Жолу – жилян ызы кибикди.
Керти уа ёлюмсюздю, ёмюрлюк,
Жолу да тюз, жарыкъ, бийикди.
(Фирдоуси)
***
Кертисин кючлю адам айтады,
Ётюрюг а – къарыусуз, къайда да.
(Фирдоуси)
***
Жюреги уллу, таза, таукел адам
Ётюрюк бла тилин этмез харам.
(Фирдоуси)
***
Тюзлюк батыр бла болур къуру да.
Тюзлюк – асыл ханны къалаууруду.
(Фирдоуси)
***
Жюреклеге асыууду ётюрюк,
Халыуадан татлыды ол кеси да.
Алай ауур керти, – аны кёрдюк, –
Ётюрюкден татлы, ачы эсе да.
(Унсури)
***
Не ачы эсе да кертини толу
Гоппаны,
Досум, тюбюне дери тогъу
Сен аны.
(«Кабус-наме»)
***
Ол аты айтылырын сюйген,
Жукъ къызгъанма амандан да сен.
(«Кабус-наме»)
***
Сен болма итликден сокъур,
Уллулукъдан – сакъат.
Адам эсенг, адамча тур
Тюрленмей хар сагъат.
(Насир Хосров)
***
Тюрт сёзлю, ётрюкчю да сен
Нек боласа? Дауурлуду ол.
Терекни быхчы бла кесген,
Жугъунгу ачытмазгъа сакъ бол.
(Насир Хосров)
***
Итлик жашауунгу созмаз.
Ёмюрледен да ол алайды.
Харам къанлы адам онгмаз:
Аны шо ёз ити талайды.
(Насир Хосров)
***
Сёз бла халсыз тели къагъар.
Бир жанны да бош ачытма, не,
Хахайлап, тюкюрме бетине,
Ансы бетинге къара жагъар.
(Насир Хосров)
***
Къарыу, зорлукъ да кючлеген
Жерде тюзлюк тапмазса сен.
(Сузани)
***
Тюзлюкню бети жарыкъ болгъан
Къыралда даражалыды хан.
(Санаи)
***
Шекер къамиш бийик
Ёсюп, сыйдамды, тюз.
Юлкю уа – чырмашып,
Шинжилери да – жюз.
(Низами)
***
Къулну къыйнама, сен урсанг,
Тюйсенг – тебер, талар.
Итни сылай-сылай турсанг,
Чуругъунгу жалар.
(Саади)
***
Жюреги шугу, харам
Ниети болгъан жашха
Тюз сёзюнг болмаз жардам:
Чюй урмазса сен ташха.
(Саади)
***
Ётюрюк бетсиз этеди,
Намыссыз, ётсюз этеди.
(Саади)
***
Керти айтхан – тутулду,
Жалгъан сёзлю – къутулду.
(Саади)
***
Къылыч бла ургъанча сен,
Билип ётюрюкле айтханса,
Жара да, хау, болады сау,
Аны табы къаллыкъды ансы.
(Саади)
***
Патчахса сен, халкъны тонап жашайса.
Сен – юй башха балчыкъ сылар ючюн,
Топракъ ала, тюбюн – мурдор кючюн –
Къазгъан акъылсызгъа нечик ушайса.
(Саади)
***
Жыгъылгъаннга сен къол
Узат, кёрдю эсенг.
Хакъын билирсе, жол
Абындырса, кесинг.
(Саади)
***
Сен кертиден, хакъдан жанлай
Барсанг, этер талан да тюз алай.
(Саади)
***
Билимсиз тюзлюк – сокъур, аны терге.
Ол ишсиз да къанатын кермез.
Тамырын терен иймез да ол жерге,
Татыулу кёгет, жемиш бермез.
(Аухададдин Аухади)
***
Тюзлюкю кемсиз сюйген
Бир керти адам эсенг,
Ёлгенден сора да сен
Жашарыкъса сау-эсен.
(Хафиз)
***
Тюзлюк бла асыл патчах
Болгъан къырал алайды:
Кери кетип хата, палах,
Айныйды, къуралады.
(Джами)
***
Харамлыкъ, шеклик да, тил да
Къыралны къору тюйюлдю.
Фитналыкъ – заран бюртюкдю.
Къыралны къору – тюзлюкдю.
(Джами)
***
Сёзюне кёре жетер
Адамгъа хурмет, хатер.
Жалгъанчы уа дуньядан
Бедиши бла кетер.
(Джами)
***
Бир тынч этип къояса ант,
Ётюрюгюнг чыгъып къала.
Шашып да сен керти айтхан
Болмазса, билчи уяла!
(Джами)
***
Терек бахча жашнар къумда да,
Тюзлюк жюрюй эсе анда.
Жюрек тынчлыкъ болур къулда да,
Тюзлюк жюрюй эсе анда.

***
Ётюрюк жарашдырлыкъ эсе,
Жокъ анда гюнах.
Кертиси урушдурлукъ эсе,
Айтма: узайсын палах.

***
Ётюрюкчюню юйю кюйдю,
Халжары, бичен тиши да.
Къычырыкъ этди, кесин тюйдю:
Жиляугъа ийнанмады киши да.

***
Ётюрюкчю, эки бетли
Сыйлы тюйюлдю, хурметли.

***
Бушууну аллын тыйгъан
Ётюрюк, жигитлиги
Жетмей, къылычын къыйгъан
Кертиден къайда иги.

***
Оноуунг къалай боллукъду ансы,
Къадий, шинтикге къынгыр къоннганса.

***
Терслик тутулду, –
Бир махтау.
Тюзлюк къутулду, –
Минг махтау.
elbars 03.09.2023 17:42:16
Сообщений: 2347
lX. БАЙЛЫКЪ БЛА ЖАРЛЫЛЫКЪ,
ЧОМАРТЛЫКЪ БЛА МОМАРТЛЫКЪ

***
От бла, къылыч бла келген,
Къолайлыкъ, керек тюйюлсе сен.
(Фирдоуси)

***
Къырслыкъ къолу къуруду, къуу,
Онглагъаны тузакъ болады.
Салады жюрекге къоркъуу,
Ауур унугъуулукъ салады.
(Фирдоуси)

***
Сен, адам, болма зар, хылжы[1] да, бил:
Къызгъанчлыкъны къулу – адам тюйюл.
(Фирдоуси)

***
Къырслыкъ кирсе, киши чыгъаралмаз
Жюрегингден аны, тартып, артха.
Сен жалынсанг да акъылман къартха,
Насийхаты санга себеп болмаз.
(Фирдоуси)

***
Байыкъсанг, гиреж жауунг
Симсирер – кючюнг къарыр да.
Шуёхунг болуп къалыр да,
Унутур дертин, дауун.
(Фирдоуси)

***
Пил уугъа да барыучуса сен.
Алай болма асыры базгъын. Санга да,
Дайым жарлылыкъ сюнгюледен
Къоркъургъа керекди, тап – ханнга да.
(Бейхаки)

***
Сатып алыр жерни, кёкню
Харам ахча, алай, алай
Адепликликни, сюймекликни
Къалай алыр, къалай, къалай?!
(Асади Туси)

***
Жюрегин алгъан эсе
Жут къырслыкъ, аны
Ёлгеннге сана да къой,
Чыкъгъаннга жаны.
(Асади Туси)

***
Къырслыкъны себилип урлугъу,
Сабанны кёгерсе да бети,
Тирлиги жыйылмаз уругъа,
Татыранча болуп кёгети.
(Насир Хосров)

***
Къырслыкъ кючлюдю, хорлатсанг,
Кетмез ачыу берир санга.
Байлыкъ кёзбауду, алдатсанг,
Тюшюп къалырса къапханнга.
(Масуд Сад Салман)

***
Жашым, къоркъ къырсны саугъасындан,
Атлагъан да этме босагъасындан.
(Аттар)

***
Санлап биреу табады чий алтын, алай
Тохтамай иш этип тургъан болады бай.
(Руми)

***
Бир къырс киши юрюк[2] суугъа кетип,
Былай дегенди, къычырыкъ этип:
«Кючю Уллу, сыйлы чалмам – жангы,
Заран, зиян этдирме сен анга!»
(Саади)

***
Къарт тишсиз эсе да, ол
Къабалыр эди хантын.
Не хайыр тиши бардан
Жокъ эсе ашар заты?
(Саади)

***
Ашлаудан къатхан гирях
Тилеген къолну уруп,
Башынга уллу гюнах,
Алма, итча къутуруп.
(Саади)

***
Акъылына кёреди къуллугъу,
Байлыгъына кёре – асыллыгъы…
Алай суннган, сен жангыласа бек.
Жибек да жай анга, эшек – эшек.
(Саади)

***
Къызгъанч сомум къорайды деп – жансыз.
Андан тюйюлмюдю хылжы жангыз?
(Саади)

***
Аз жатады бай къызгъанч тоюп,
Кийимин да, чирисе, тешеди.
Бир кюн бир а, хазнасын къоюп,
Ол, къуру къоллу, кёрге тюшеди.
(Саади)

***
Ач къарын тойса – къояр.
Кёз а не хазна тояр.
(Саади)

***
Къызгъанч мискин
Кюбюрюне бугъуп,
Лобанча, кёрмей кюн,
Жашайды унугъуп.
(Саади)

***
Халал жашны чомартлыгъы женгеди:
Сансыз этмез къартны, не ёксюзню.
Къырсны уа ёз къызгъанчлыгъы жегеди,
Туз арбагъа жекгенча ёгюзню.
(Саади)

***
Къоранчларынгы кемейт, файданг азда,
Тынгыла да халкъ айтхан жыргъа:
«Жаумай, кюн къысып турса жазда,
Фыратны[3] сууу да таркъайыр жылгъа.
(Саади)




[1] Хылжы – къырс, скупердяй.


[2] Юрюк – бурная река.


[3] Фырат – Эвфрат.
elbars 04.09.2023 12:00:15
Сообщений: 2347
***
Сыйсызса, хау, алтакъ,
Шо не десенг да сен,
Кюбюр толу алтын
Жыйгъан эсенг да сен.
(Саади)

***
Накъут-налмас, алтын-кюмюш жыя,
Жашлыкъ алтынынгы этгенсе сен зая.
(Саади)

***
Бош эсе элтир бохчанг,
Кенг дуньянг, къабырча, тар.
Кёп эсе алтын ахчанг,
Аллай бир къайгъынг да бар.
(Амир Хосров)

***
Къызгъанчса, досум. Болма сен былай
Къысмар[1] да, къырс да хоншугъа, тенге.
Жашау кетип барады, шо бир айт,
Сен кёпмю элтириксе биргенге?
(Амир Хосров)

***
Хазнанг азатлыгъынг тюйюл,
Сени тузакъ юйюнгдю ансы.
Жашауунгу этгенсе кюл:
Кюбюр къулу болуп къалгъанса.
(Ибн Йамин)

***
Байлыкъ жауунг, байлыкъ тенгинг
Болур жашауунгда,
Къайсы – къаршынг, къайсы – кенгинг –
Кеси сайлауунгда.
(Ибн Йамин)

***
Жер чомартды,
Огъурлу эсе адам,
Къырс момарт а
Кемди аллай саугъадан.
(Джами)

***
Тютюнден башхамыды, умут
Этдирип кетген къургъакъ булут?
(Навои)

***
Чагъырдан сархош болгъан
Сейир тюйюлдю бир да.
Байлыкъдан эсирмеген,
Къутурмагъан сейирди.
(Саиб)

***
Къысмар, сокъур къызгъанчлагъа
Тырман этген – ургъуй къапхан да бир.
Жюреклери отда къатхан темир –
Шо неда не ол ачлагъа!
(Сайидо)

***
Юйюм, юсюм да байды деп махтанма.
Ол бюгюн бар ахчанг, бирси кюн – тас.
Тюрюм[2] жулдузду, айды деп махтанма,
Кёп бармай нюрюнгден тамчы къалмаз.

***
Залимни дауу –
Тюзлюкню жауу,
Алтынны къулу,
Къан жугъу – къолу.

***
Къырсдан туз алгъан –
Кёкден жулдуз алгъан.

***
Жарлы излейди, тапмайды бир жукъ да
Ансы.
Тапса, да къайры, къалайгъа саллыкъды
Ансы?

***
Сени палауунгдан тата къара сокъур
Былай сунады, эшта:
«Ол жут эки къолу бла ашай болур», -
Ёчеш да!».

***
Бай этди харам иши.
Энди гытычыкъ – такъыр.
Къатыны да эриши,
Хоншусу да – бир факъыр.

***
Къырс берсе, кючден-бутдан берир,
Сора махтана эрикдирир.

***
Жаулу жёрме –
Байла, бийле ашы.
Даулу ёрме[3]
Ёксюз сабийле ашы.

***
Жоргъа – арыр, жауун – тохтар,
Садакъ – атар, къылыч – кесер,
Кырдык – кюер, насып – алдар,
Жашау – къысар, къадар – эзер.




[1] Къысмар – къызгъанч, прижимистый.


[2] Тюр – опуракъ, вид, облик.


[3] Ёрме – эшилген къамчи.
elbars 05.09.2023 12:25:46
Сообщений: 2347
X . УРУШ БЛА УРУШЧУЛУКЪ

***
Кючлю душман бла къаты уруш эте, аскер
Хорлай эсе, аскербекни уллулугъун эскер.
(Рудаки)

***
Къолгъа сауут алгъан
Сагъыш этсин алгъа:
Тюзню жойсун деп сер
Ишленмейди семсер.[1]
(Рудаки)

***
Аскербеги тели эсе
Кючю уллу аскер да неди?!
Аскерчикге да жюгюнеди[2]
Батыр башчы эсли эсе.
(Абу Шукур)

***
Урушдан къоркъгъан улан сыйсызды.
Тергемез аны къатын да, къыз да.
(Абу Шукур)

***
Эрликни шарты тюйюлдю ол –
Бош жерде къылыч сууурма, къол!
(Фирдоуси)

***
Юйюнге кирмез айып, жерде
Жолунгу жигитча бошасанг.
Къалтырай, къоркъакъча жашасанг,
Айыбынг кетип къалмаз бирде.
(Фирдоуси)

***
Урушха элтеди терк-терк жол:
Сора эр намыс бла ёслек,
Кёп да махтаулуду, досум, ол,
Ёмюрлюк жанла тюйюл эсек.
(Фирдоуси)

***
Батыр болсакъ – жауну къырырбыз,
Къоркъсагъ а – кесибиз къурурбуз.
(Фирдоуси)

***
Къалтырауукъ тийип тургъан жашха
Да не келликди бедишден башха?!
(Фирдоуси)

***
Къылычын быргъап кери,
Ол ётсюз, бетсиз да жан
Сюркелсин юйге дери…
Батырлалла хорлагъан!
(Асади Туси)

***
Жау бла уруш эте, къама, къылыч
Ойнатхан кенгден бакъсангды тынч.
(Асади Туси)

***
Инжи керек улан суудан
Къоркъмаз, терен кирир.
Жигит, батыр боллукъ улан
Жауун бетден бетге кёрюр.
(Гургани)

***
Нек болабыз къан-къыран,
Тёкмейик, итлеча, къан.
Бар эсе мамыр мадар –
Этейик, къорамай жан.
(Низами)

***
Неди кишилик деген?
Кишилик деген а олду:
Бермей урушха къол-жол да,
Дослукъгъа бюсюреген.
(Саади)

***
Мамырлыкъ керек эсе жаугъа,
Тёз да къой ууакъ-тюек даугъа.
Зынгырдасала уа къылычла,
Къоркъма, сен да яра къылычла.
(Саади)




[1] Семсер – эки къол бла тутарча, узун саплы къылыч.


[2] Жюгюнюу – бой салыу.
elbars 06.09.2023 13:30:25
Сообщений: 2347
***
Кючюнг пилни кючюча юч
Эсе да, алф жигит,
Уруш тохтап, къыйнамай кюч,
Мамыр жашау иги.
(Саади)

***
Бош жерде къылычха
Жабышхан, къабынып,
Кетучюдю къысха
Къылычдан къабылып.
(Джами)

***
Намысы кирсиз эрни, азат
Жюреги кючлю, аузу – таза.

***
Махтаныу зат болмай, сур
Базантур[1] улан къаты
Сермеше эсе, аты
Дайым махтаулу болур.

***
Уруш тюзде сакълыкъ
Тюйюлдю къоркъакълыкъ.
Батыр болса къолунг,
Ма ол – керти къорунг.

***
Сабаннга соханг бла,
Къадырынг бла баргъын,
Къоймасала, сен къылыч
Мадарынг бла баргъын!

***
Тамам ючдюле, хау,
Эрликни шартлары:
Кертилик, сабырлыкъ,
Батырлыкъ – атлары.

***
Ётю болгъан къоркъуп къалмаз,
Сакълыкъ этген махтау алмаз.

***
Уруш – сёнгмез тажал,
Сытсанг, ёллюксе, жаш,
Къоркъман бла ажал –
Эгеч бла къардаш.

***
Къоркъманны кёзю къырау:
Журчукъну жуслан[2] сунады.
Сакъ атлай келген гырнау
Киштикни аслан сунады.

***
Сёз бла этерикни
Къылычха буюргъанла
Эслилелле дерикни
Тапмазла бизде ханла.




[1] Базантур – базгъын.


[2] Жуслан – пантера.
elbars 07.09.2023 13:36:01
Сообщений: 2347



XI. СЮЙМЕКЛИК-ГЪАШИК

***
Тюнене магъанасын
Кёрмедик сыйлы лалны.
Билмедик да багъасын,
Бюгюн тас этдик аны.
(Асади Туси)

***
Кёзден кетген кёлден
Кетип башлайды да,
Суууйду сюймеклик,
Ариу жашнайды да.
(Гургани)

***
Гъашиг а жол биледи
Жюрек тахха, тёрге.
Насып а аз келеди
Аны бла бирге.
(Гургани)

***
Гъашик бла шугу –
Жауладыла ала.
Шугу – ауур таш, хау,
Гъашиг а – мияла.
(Гургани)

***
Жапсарыу сюймекликге,
Не хазна жарайды.
Жууабы сюймекликни
Сюймеклик – жаланда.
(Гургани)

***
Гъашик сени жесир этип алдымы?
Жюрегинги жаннган отха салдымы?
Алай а, турма кёлкъалды болуп.–
Сюймекликден ёзге насып къалдымы?
(Омар Хайям)

***
Хайран этгинчи башынгы, арман[1] дерти,
Андан билгенчигинг бек аз эди, керти.
(Хакани)

***
Гъашикден ёнгелеген,
Неда сюймеген ахыр да,
Хау, эртте ёлгенсе сен, –
Жокъ санга жылыуда, жыр да.
(Низами)

***
Бир айтчыгъыз, омакъ сёзле неге
Керекдиле ариу сюйгенлеге?
Ушакъ эте, эки жалан жюрек,
Толгъан айлы жарыкъ шошлукъ керек.
(Руми)

***
Бер жюрегинги эсли
Уланнга,
Жюрегин бере эсе
Ол санга.
(Саади)

***
Арман – саугъа. Уллу
Насыпды тузагъы.
Патчах аны къулу,
Къойчу да – къазагъы.
(Саади)

***
Сюймеклик имгекде[2] уланнга
Инжилеме:
«Дуньяда дарман жокъду анга,
Бош излеме».
(Саади)

***
Жашауунгу, тартынма да, келтир
Жюрек сюйгенинге толу.
Ансыз сени къула тюзге элтир
Сюймекликни жагъын жолу.
(Джами)

***
Жууапсыз эсе уллу
Гъашигинг, да не амал?
Болма сен аны къулу,
Къазагъа да. Кет да къал.
(Джами)

***
Сюйгенлени жюреклери
Къуру да бир шекли уралла.
Гюнахлары, терсликлери,
Жокъда да, къыйналып туралла.
(Джами)

***
Гъашик имгек
Къыйынды бек.
Алай ансыз
Жанмаз жюрек.
(Джами)

***
Гъашиг а, хау,
Оюн тюйюл.
Бирде – жайнау,
Бирде уа – кюл.
(Кашиф)

***
Сюйгени тургъан юйге жете, батыр да
Къоркъаракъ болур, къалтырауукъ татыр да.
(Зебуннисо)

***
Гъашик – сантла тюшю тюйюл,
Акъыл бла шуёхду деп да.
Гъашик жаныуары асланды, пил. –
Ойнама, досум, безиреп да.

***
Саулукъ сууун ичип-тогъуп,
Санларынга сепген эсенг да,
Сен, досум, – адамны жогъу:
Сюймекликсиз ёлюпсе сен да.

***
Кёзюнг сайлагъан ариучукъ
Келтиреди жаланда жарсыу.
Жанынг сайлагъан а – очукъ
Кёзюнге, кёлюнге да – асыу.






[1] Арман – тансыкълыкъ инжилиу, томление, тоска.


[2] Имгек – къыйналыу, мука, мучение.
elbars 08.09.2023 12:18:20
Сообщений: 2347
XII . АДАМ КЪЫЯЛЫ[1]

***
Халынг, къыялынг да оуда,
Узакъ жайылады ууунг.
Болмазча къолунг бугъоуда,
Турсун бугъауда ачыуунг.
(Рудаки)

***
Намыс-къылыкъ билип,
Кесин ариу тутхан – жигит.
Онгсузлагъа кюлюп,
Тюйюп, жегип тургъан а – ит.
(Рудаки)

***
Будай ёсер, иги эсенг,
Аман эсенг – шинжи ёсер.
Къалай алай да, не сепсенг,
Аны береди дайым жер.
(Абу Шукур)

***
Шугу къыялынгды жауунг,
Кесинг да кёресе.
Барады кетип жашауунг,
Сен а юресе, юресе.
(Абу Шукур)

***
Хау, бир кере ажым этеди эр жалан да.
Эки кере уу къапмайды бир жан да.
(Абу Шукур)

***
Дауурда озгъур къылыч
Кенг тура турсун.
Къаугъаны ариу сёз тынч,
Тюзюне бурсун.
(Абу Шукур)

***
Гюнахы болгъан киши,
Дайым кир тёгюп,
Башханы осал ишин
Турмайды сёгюп.
(Фирдоуси)

***
Ингирлик жете эсе
Кюн, этек жыйып, кетеди.
Къутуруш, ачыу келсе,
Уялыу, айып кетеди.
(Фирдоуси)

***
Уллу махтау да жигитден,
Уллу хурмет да,
Кетелле. Къыялы итден
Къачады бет да.
(Фирдоуси)

***
Кечгинлик тилегеннге
Тутма дерт.
Кеч да къой тенге, кенге,
Эрме деп.
(Фирдоуси)

***
Ким да жаз бахча салады,
Не салса – аны алады.
(Фирдоуси)

***
Шугугъа шугу этген тёреди,
Акъылман анда тюзлюк кёреди.
(Фирдоуси)

***
Къаргъыш – уллу акъылсызлыкъды,
Кенг бол сёзден, дертден, даудан.
Да не бек тийиншли къаргъыш да
Иги тюйюл тынгылаудан.
(Фирдоуси)

***
Дерт тутуп турмаз, кечер да эр.
Шуёху, тенги анга хурмет этер.
(Фирдоуси)

***
Итча къутурдунг да, акъылынг, эсинг
Тот кесген къылыч кибик – гумух,
Сюйдюмлю сыйдам бетинг а – жух
Болдула. Да къалгъанын ойла кесинг.
(Фирдоуси)

***
Тёзюмлюк – тюзлюкню тамалы,
Аны кёпдю чыгъыш амалы.
Тёзюмсюз а, этер да къылыкъ,
Кётюрюр учузлукъ, сыныкълыкъ.
(Фирдоуси)

***
Ауруулагъа хорлатмай тур,
Кёзбау имгенине – бютюн да.
Къырслыкъ деген осал, ауур
Ауруу солутмайды бир кюн да.
(Унсури)

***
Болур болуп кетди эсе, анга
Ажымсыныу себеп болмаз санга.
(Бейхаки)

***
Айырмайбыз терсни, тюзню,
Сёгебиз, бал къапханча.
Кёрсе эдик кесибизни,
Юрмез эдик биз анча.
(Бейхаки)

***
Къыял – адам халы – бизден таша,
Бийден, къулдан тюйюлдю:
Бутакъчыкъда ёселле жанаша
Шинжи да, байрымгюл да.
(Асади Туси)

***
Шугут эсенг бёрюча,
Сен уу чачаса, кир.
Элинг тынчлыкъ кёрюрча,
Тынсанг а, гамиж[2], бир.
(Асади Туси)

***
Къан тёкме сен, адам хатда
Жашамасанг, насып татмазса.
Ажым этгенликге артда
Жюрегинге тынчлыкъ тапмазса.
(Асади Туси)

***
Шугут жолу къанлыды, чыкъма,
Адам эсенг.
Онгсузланы, уруп, ачытма,
Адам эсенг.
(Насир Хосров)

***
Бёрю бёрю эсе да, ол
Башхаланы жырта келгенди.
Эй, адам, сен аныча бол:
Кесингчаны ёлтюрме сен да.
(Насир Хосров)

***
Ачымасын не сёз, не къол
Жетип, жерде бир жан да.
Огъурлулукъ салады жол
Жюреклеге жалан да.
(Насир Хосров)

***
Ариулугъунг – огъурлулукъ,
Сени асыл этеди ол.
Огъурсузлукъ, осал къылыкъ
Этген эрге жетеди къол.
(Насир Хосров)

***
Генезирни кёлтенлиги –
Палах. Ышанма сен анга.
Керек тюйюлдю тенглиги –
Ол жетдирир дертге, къаннга.
(Насир Хосров)

***
«Къарыулума, – деп кичиме, –
Неди ким да?!»
Табылыр сенден кючлюме
Дер залим да!
(Насир Хосров)

***
Кёлтенлиди бай улу, кесин
Тап жюрютмей, бездиреди, махтана.
Досум, не къадар толу эсе,
Ол къадар ийис этеди жахтана.
(Насир Хосров)

***
Къарыуунг алгъа ургъан,
Кючюнге махтанма бош.
Къарыусузлугъунгду шош
Ызынгдан келе тургъан.
(Насир Хосров)

***
Намысы-сыйы болгъан бир жан да
Алдамаз: ала таза жашайдыла.
Адамла бир бирине жалан да
Адепликлери бла ушайдыла.
(Насир Хосров)

***
Тёзюм берсин Аллах, бирде
Кеси жангыз къалды эсенг.
Андан керти, иги да тенг
Тапмазса, досум, ёмюрде.
(Насир Хосров)

***
Кёк кёкде жарыкъ жулдуз бир кёп.
Туугъанлы адам кёкге багъады.
Биз тёзюмлюкню басхыч сюеп,
Бир кюн бир жетербиз алагъа да.
(Насир Хосров)

***
Харам адам – гырнау киштик –
Сени, керек болсанг, жокълар.
Жиляр ёксюз сабий кибик,
Амал табып да тырнакълар.
(Насир Хосров)

***
Зарлыкъ – аурууду. Сакъ,
Эсли болсанг иги.
Кёзбау жолу – батакъ,[3]
Къабыр – ахыр чеги.
(Насир Хосров)

***
Жаны баргъа чаян – ажал.
Аны да бил:
Шугу адам андан мажал
Тюйюл.
(Насир Хосров)

***
Болмаса керти сылтау,
«Кеч» деген къыйынды, хау,
Белингдеди къылычынг,
Не къаты къысса да жау.
(Гургани)

***
Не келсе да кёлюне,
Уятсыз аны этеди.
Бет дей билмегеннге, не?!
Ышара-кюле кетеди.
(Гургани)

***
Махтаулуду ат – кючю уллу,
Адамны уа акъылыды махтаулу.
(Санаи)

***
Сабырлыкъ – къалкъан,
Ачыу – болат семсер.
Экисинден къайсын

Этесе сен нёгер?
(Санаи)

***
Уруш бара, хыйсап этеди эр,
Махтанчакъны башы уа терк тюшер.
(Низами)

***
Хауру[4] болду юйюнг.
Алай кюйгенине
Жарсыгъанынг-кюйюнг,
Айт, не берликди, не?
(Низами)

***
Осал къылыкъларынг сени да бар,
Къутулмасанг, жашау санга да – тар.
(Аттар)

***
Къыллай эсе да къадарынг,
Мырыкъ[5] жюйюсханнга
Баш урма, тап да мадарын,
Ийилме сен анга.
(Аттар)

***
Ариу сёзню къачы
Сау аскерден кючлю.
Тыйнагъ[6] а къылычы,
Къурч семсерден[7] кючлю.
(Руми)

***
Алим хоншум: «Бети болгъан,
Кёлтен тюйюл, – деучюдю. –
Жалан да кёгети болгъан
Бутакъ ийилиучюдю».
(Саади)

***
Да бийикге чыкъгъанса,
Кёзбау этип,
Бирде жилярса ансы,
Андан кетип.
(Саади)

***
Ачыу къылычына мычымай узалады,
Артда уа ажымы ауур, узакъ болады.
(Саади)

***
Къыйынлыкъла къорай, ачарса кёз.
Алай болур ючюн а, досум, тёз.
(Саади)

***
Салалыр эдинг къаугъачыгъа нохта,
Кесинги тыя билсенг – тохта.
(Саади)

***
Къажаулукъну отун жакъгъан,
Ол ким эсе да,
Бир кюн бир къусады къан,
Кеси да.
(Саади)

***
Тенглерине башдан аякъ
Уялмай, тынмай, кир тёгеди.
Сени да къоймайды аяп,
Сени да ызынгдан сёгеди.
(Саади)

***
Кишини да аманлама,
Къардашым, не сёкме,
Кир оюн ойнайса хаман,
Сёз – къама: къан тёкме.
(Саади)

***
Къулпайны халал адам махтар,
Ол кесин хангуш сунуп тохтар.
(Саади)

***
Биреуню ачы, сылыкъ,
Кир аузун жапханча, сен
Кесинги тыя билсенг, –
Досум, олду асыллыкъ.




[1] Къыял – нрав.


[2] Гамиж – ничтожество.


[3] Батакъ – мырды, жипи, болото, топь.


[4] Хауру – кюл, кюлтюн, пепел, прах


[5] Мырыкъ – жийиргенчли, гнусный.


[6] Тыйнакъ – кесин жюрюте билген, скромный.


[7] Семсер – къылычны бир тюрлюсю.
elbars 09.09.2023 13:35:30
Сообщений: 2347
***
Терс тюйюл эсенг, къаты
Соруугъа сёзюнг жууапды.
Кир кийимлени къатын,
Кёр, таякъ ура, жууады.
(Саади)

***
Ол кёзбауду: тилинден тамады бал,
Сен аны махтаууна къууанма да – уял.
(Аухададдин Аухади)

***
Не бетинг бла угъай,
Не да бир жугъунг бла –
Адам, аламатса жай
Огъурлулугъунг бла.
(Амир Хосров)

***
Тёзюм хорламлагъа ачады жол.
Талан а, – ызындан келеди ол.
(Хафиз)

***
Татлыкъсыныргъа керек тюйюл,
Кесинги бир аламат сунуп.
Алданнганма мен да, тенгим, гюл
Дегеним артда мурса болуп.
(Хафиз)

***
Къарыулу – бай-бий тюйюл,
Къарыусуз а – мигидил.
Ол къадарына шукур –
Ханды, къул а – къырс мугур.
(Хафиз)

***
Къуллукъ кётюрмейди чынты эрни
Даражасын,
Эр кётюреди ол къуллукъ жерни
Даражасын.
(Джами)

***
Табыш[1] болгъан жер табылады,
Алай а аллай жер – даулукъ.
Ырайымынг[2] мууал болады,
Татлы шуёхлугъунг – жаулукъ.
(Джами)

***
Тёзюм ташы бла сен эрт[3], нафсы[4]
Къошунунгу ууат да къой.
Гамиж къарангылыкъ чарсын
Билим бла къорат да къой.
(Джами)

***
Къуллукъ, алтын, кёзбау,
Къырслыкъ, чокун,[5] махтау
Эшек эталмагъан –
Чынты кишиди, хау.
(Навои)

***
Тёзюмю болгъан эрни
Селирекди арманы.
Имгеги да сел, эрти
Нафсысы да аз аны.
(Хилоли)

***
Ол акъмакъ болур: къуру да
Ышармиш этип турады.
Къоз женгил эсе – къуруду.
Тал къуруп эсе – пурады.
(Хилоли)

***
Ариулукъ насып эсе да,
Бир кеси уа азды. Гюл
Кюнча ышарса, кюлсе да,
Хайбатсыз[6] а жукъ тюйюл.
(Хилоли)

***
Озгъурса, къыз. Онгуп къалыр
Бирде ариу бетинг, гюллей.
Айбатлыгъынг мууал болур:
Озгъур сырынг – къургъакъ желлей.
(Хилоли)

***
Къарама сен жалан да тюрюне.
Къыйын тюйюлдю базарда алданыргъа.
Кёзюнг къарап омакъ иерине
Ашыкъма ат, эшек болса да алыргъа.
(Алишах Самарканди)




[1] Табыш – файда, корысть.


[2] Ырайым – милость, милосердие.


[3] Эрт – похоть.


[4] Нафсы – страсть.


[5] Чокун – поклон, поклониться в пояс.


[6] Хайбат – ариу ийис.
elbars 10.09.2023 14:12:30
Сообщений: 2347
***
Сыйлы абанг бла киресе тёшекге да,
Бек омакъланаса, махтана.
Бош гынттылыса ансы, эшекге да
Къапларгъа болукъду герхана.
(Бедиль)

***
Душманым гыжырды[1] деп,
Бош тюйюлсе, досум, сакъ.
Гитчечик эсе да, дерт
Жетдирир къойчу бичакъ.
(Бедиль)

***
Жилтин дерти учхан жерде –
Бушуу, къаугъа, палах, оу-шау да.
Къумдан ургъан къургъакъ желде
Салам тишлей жанады тау да.
(Бедиль)

***
Сагъай, бир бош элли дертли эсе,
Бютюн да къоркъ эсли эсе бузукъ.
Чыракъ жалын этип тебиресе,
Андан ачы, къара да жокъду жукъ.
(Бедиль)

***
Бек ариуду къыз тюрю,
Алай жокъ эсе нюрю –
Жокъ аны уятчыгъы.
Не ариу эсе да гюл,
Ол ингил, тазий[2], тюйюл,
Жокъ эсе тамчы чыгъы.
(Бедиль)

***
Къызчыкъ, намыслыса, бек
Тийиншлисе махтаугъа.
Ариулукъ – таза жюрек,
Ол къызгъа – уллу саугъа.
(Бедиль)

***
Зар, кюйюк адам
Бир къамамайды,
Къан тёгер хатам
Деп къарамайды.
(Асири)

***
Кесинде эслемеген халны адам
Бютюн да сюймейди башхалада.

***
Иги билебиз халларын, –
Ол телиге тёреди. –
Юсюндеги зиянларын
Башхалада кёреди.

***
Башхагъа кёзюнг –
Къуш, кече – уку.
Сора нексе сен
Кесинге зукку[3]?

***
Ариу эди сагъыш,
Шугу хауру этди,
Сора ызындан
Ауур ажым жетди.

***
Жаугъа кечсенг эртте
Тюшен жараланы,
Зауукълугъу дертден
Кем, аз тюйюл аны

***
Керир да имбашларын эр
Жетген кюнде.
Къылыч тагъып, атын жерлер,
Жетген кюнде.

***
Шугу уа уу жилянды
Жюрегингде,
Уят аны жалан да
Жетген кюнде.

***
Аман бла жашайды зар.
Ёлсе – анга къабыр да тар.

***
Намысынгы сакълай,
Сен жанынгы да бер.
Уруш тюзде алай
Этеди дайым эр.

***
Кёлтенлик, къырслыкъ, эртлик,
Тилчилик – была дертлик.

***
Сакъ бол, чаян урур.
Ургъан а, амалы
Алай болуп угъай –
Осалды къыялы.

***
Неди ташдан къаты?
Адамды ташдан къаты!
Неди гюлден ингил?
Адамды гюлден ингил!

***
Нафсыларын хорлаялгъан –
Эрди, айыпсыз къалгъан.




[1] Гыжыр – гитче, алаша адам.


[2] Тазий – свежий.


[3] Зукку – алас, ауана кёрген.
elbars 11.09.2023 11:59:12
Сообщений: 2347
XIII . ЮЙЮР

***
Олду эм иги къатын –
Жашлыгъы узакъ кетген
Къарт болса да, сыфатын
Чал эри жулдуз этген.
(Фирдоуси)

***
Жаш атасыны халын,
Къылыгъын алса – иги.
Кёп къууандырыр халкъын
Къылычы, эслилиги.
(Фирдоуси)

***
Къатынынг – ишинг кырты –
Дерт тутхан эсе санга.
Сынатыр да жаханим,
Сукъланырса жиляннга.
(Гургани)

***
Да кетеди дуньядан
Ёкюне, тыкъсый, жиляй,
Сабийи тентек адам
Не да къатыны жилян.
(Асади Туси)

***
Къатыннга хурмет
Этерге борчлуду.
Сабийге да бет
Этерге борчлуду.
(Насир Хосров)

***
Сени ананг игиди, хау,
Жерде башха аналадан,
Бергенди да санга жашау,
Андан артыкъды аладан.
(Руми)

***
Сабийинги сюе эсенг,
Миндирме чырт да башынга
Бирде аны тюе эсенг,
Тюй, дерс болурча жашынга.
(Саади)

***
Сен гёдюсе[1] да – кирде.
Къатынынг, кюе, азар.
Ол, тёзе кетип, бирде
Ёз тазалыгъын бузар.
(Аухададдин Аухади)

***
Бир къолгъа эки харбыз
Сыйынмаз.
Жюрекге да эки къыз

Сыйынмаз.

***
Атангы ангыларса анда –
Жашынг къыйнагъан заманда.

***
Тырмансыз, сёзсюз къатын,
Эриши эсе да:
Ол – созгъан сары алтын,
Ариука – кеси да.

***
Жашды къатынчыкъ, да ким
Сукъланмаз ариу жаннга.
Къартайгъанды деп кишим,
Ол къарайды уланнга.

***
Намысы-сыйы болгъан къатын
Айтдырмаз аман бла атын.

***
Тиширыучукъ ариу эсе –
Насып. Алай анга жюрек
Ариулугъу да бёленсе,
Анда болады ол мёлек.

***
Сакъ бол – жашыса – ананга.
Хурмет да эт, разы да бол.
Кемсиз да сюй аны: санга
Ёшюн салып тургъанды ол.

***
Алайды жюрюген адет:
Бошха урушма, урма.
Сабийинги къаты юйрет,
Алай кёлюн сындырма.

***
Уланы сырлы эсе, таза
Атасыча ким
Къууанады? Досум, абаза[2],
Сер жаш – жаханим.

***
Жашы тели, шугу къыял эсе,
Ата-ана насыплары туманды, кюл.
Артыкъ бармакъча, ол керек тюйюл,
Алай ачытырыкъды ол, кессе.






[1] Гёдю – саякъ, развратный, распутный


[2] Абаза – тели.
elbars 12.09.2023 12:15:41
Сообщений: 2347
XIV. НАСИЙХАТЛА

***
Медирсе, межгит не жол
Салаллыкъ эди эртте.
Энди олтурады ол
Къарт болуп, ажым эте.
(Ануширван)
***
Азыкъгъа ёлген
Тыкъ ашайды,
Мардасын билген
Кёп жашайды.
(Фирдоуси)
***
Къангада палау болсун, бёрек да,
Досум, тоймай къобаргъа керекди.
(Фирдоуси)
***
Ич, алай сагъыш да эт:
Оздурсанг – жояса бет.
(Фирдоуси)
***
Атылып къалгъанса,
Бош ичесе, бош.
Дамырлыкъ болгъанса,
Чал, зыккыл сархош.
(Фирдоуси)
***
Шайтан болсун ол тёзмеген а. Бил:
Ашыгъышлыкъ игиликге тюйюл.
(Фирдоуси)
***
Не ишни да алма ашыгъып къолгъа,
Кюн тийсин да жылытсын аны алгъа.
(Фирдоуси)
***
Жилтинни ёчюрмединг заманында,
Эл кюйюп кетди аны заранындан.
(Фирдоуси)
***
Шам ариулукъгъа адам багъа, бичим
Бирча бермейди. Алайды:
Чыпчыкъны чурасына къарайды ким,
Ким а – тюгюне къарайды.
(Байхаки)
***
Эс бурмайды кёкде булут
Итни юргенине.
Бёрюлени окъун улут –
Анга ол неди, не?
(Насир Хосров)
***
Башынг керек эсе
Алыкъа кесинге,
Тасханг билинмесин,
Салама эсинге.
(Насир Хосров)
***
Кирирден алгъа этеринги
Бил иги: къалай кетеринги.
(Насир Хосров)
***
Кёзге асыуду байрымгюл,
Тилге уа ол татлы тюйюл.
(Гургани)
***
Тауусулуп бара эсе да, ай
Турмайды такъсый, жиляй.
(Масуд Сад Салман)
***
Тасхасын айтмаз батыр, чыдар,
Тасхасы угъай – жаны чыгъар.
(Санаи)
***
Суу къыт эсе – ол къан багъады,
Эркин эсе – бошха агъады.
(Санаи)
***
Аман кёре
Эсе къойчу,
Мухар бёрю –
Кеси къойчу.
(Хакани)
***
Мияланы жаратхан да –
Таш кеси,
Мияланы ууатхан да –
Таш кеси.
(Хакани)
***
Дуньяда къадар жолун
Бармай бир адам къалмаз,
Бир киши бермез къолун
Не да жюгюнгю алмаз.
(Низами)
***
Аузуна къыстау ташыйды
Ашланы.
Мухарлыкъ ауруу башыды.
Бил аны.
(Аттар)
***
Бир жолгъа, тыкълап-тыгъып,
Досум, кёп ашама.
Кесинги ашайды артыгъы –
Телиге ушама.
(Аттар)
***
Алтын букъу болады,
Сер аман тийсе.
Букъу алтын болады,
Акъылман тийсе.
(Аттар)
***
Хау, амалсызлыкъ жетеди
Бир кюн асланнга да,
Ол аны тюлкю этеди:
Жан татлы анга да.
(Руми)
***
Кёлню алып кетмезсе сен,
Къаннгынчы ич андан эсе.
(Руми)
***
Жашама да ашар ючюн,
Аша жашар ючюн.
(Саади)
***
Ол, жауу сырын билмез ючюн,
Тенгине да айтмайды ичин.
(Саади)
***
Ашынг татлы эди хурмача,
Алай а, досум, не хайыр:
Кёзюнг ачы эди турмача,
Бетинг а – чайналгъан чайыр.
(Саади)
***
Эй, дидин, эй, шугут налат –
Ураса элияча.
Да сора сен да бал жалат
Бош урмай, балжияча .
(Саади)
***
Тюнене бутунг чыкъгъан, сен азмы
Къыйналдынг, санга бакъгъан а – ким?
Биягъы керек болуп къалмазмы,
Бюгюн сен хыны этген хаким?

***
Тынгылап ариу сёзге
Сют бермез ийнек бизге.
(Саади)
***
Кёлюнгю жарытхан да –
Чагъыр.
Жашаудан арытхан да –
Чагъыр.
(Аухададдин Аухади)
***
Чагъырдан тели халсыз
Болма сен. Аны да бил:
Не эшек, не ат, не къыз
Телиге башха тюйюл.
(Аухададдин Аухади)
***
Бал – татлы, аны тапмазса бош алай,
Бек ачырса, балжия селпи талай.
(Аухададдин Аухади)
***
Тасханг – къында къама, алай ачхан
Эсенг ол окъду, садакъдан учхан.
(Джами)
***
Сакъ жауун суху жетди,
Бахчаны талап кетди.
Сел жауун а – сугъарып,
Сабанны жашил этди.
(Джами)
***
Кёрде жатхан жазыкъ,
Кетгенсе сен жашамай.
Туралмадынг ашамай
Артыкъ харам азыкъ.
(Хилоли)
***
Сютге ол суу къошхан киши бютюн
Махтайды, къычыра, сютюн.
(Бедиль)

***
Изменено: elbars - 12.09.2023 12:18:27
elbars 13.09.2023 13:43:17
Сообщений: 2347
***
Шинжисиз хурма терек
Къалай болур эди?
Хурмасы баям да бек
Терк тауусулур эди.
(Каани)

***
Чакъгъан терек эдим кете туруп
Къайтдым артха шинжи юлкю болуп.
Жаханини кёргенме деме, досум,
Душман элде жангыз кече бугъуп.

***
Атагъа, ол чал къартда,
Тынгыламагъан улан,
Палахха къалыр артда:
Окъ тиер, урур жилян.

***
Чагъыр – къызыл, ичибизге бара,
Да сора некди бетибиз къара?

***
Ичги телилик этдиреди,
Амалсызлыкъгъа жетдиреди.

***
Ичги палахлагъа къабакъ ачады.
Юйден намыс, монглукъ да кенг къачады.

***
Жол тапмазса журтунга,
Жол кюйюн сынамай,
Не иги умутунга –
Къадарынг унамай.

***
Ол кёп кёргенди деп
Зарланма да – сукълан.
Акъыл киргенди деп,
Къыдырышха атлан.

***
Ашны мардалап ашагъан, –
Ол дайым тёрде.
Мухар ийнекге ушагъан,
Эртте да кёрде.

***
Кёп ашагъан –
Аз жашагъан.

***
Ичибиз, чагъыр къуя,
Азыкъдан толуп,
Къалмасын ариу дунья
Мал орун болуп.

***
Ашарыгъынг келе эсе, тартынма, тур.
Эки да тепшекни арасына олтур.

***
Аякъ басардан алгъа,
Къара жолгъа.

***
Къарт къынгыр эсе да, ол жокъну
Бар эте, алыкъа таматады.
Къаллай бир субай, жютю окъну
Жокъ этди къынгыр садакъ – ата да.

***
Парча сархлы эсли киши
Кёпюр излей кетди.
Тели уа, чарыгъын тешип,
Сууну, ойнай, ётдю.

***
Не бийик эсе да тау,
Ыз анга да барды, хау.

***
Уудан башха жукъ жокъ эсе да юйюнгде.
Анга да къууанырса бир кюнде.

***
Жарлы юйге, кюн кирмегени амалтын,
Хаким киреди не да сарынчы къатын.

***
Солууубуз айланнган къадар,
Амырыбыз, умутубуз да бар.

***
Артыкъ махтау,
Кимге да – жау.

***
Къурт, кетерме эсингден,
Терекденди – кесинден.

***
Къонакъгъа ариу тюбе,
Жанынынгдан жарыкъ юбе[1].
Ол юйге кирсин да беча[2],
Чыгъары болсун эбеча[3].

***
Ишлеген къалач
Алыр,
Ышаннган а ач
Къалыр.

***
Кёргюн[4] кюледи бокъургъа,
Бокъур кюледи сокъургъа.

***
Бёрю бла бирге
Къуйрукъ ашайды ол,
Къойчу бла бирге
Анга жиляйды ол.

***
Ол Багъдад узакъ десе да,
Аз тюйюл аны кёрген.
Эл мазар[5] жууукъ эсе да,
Къайтмайды ары кирген.

***
Мискинни къууду
Черекге бушуу,
Батмады сууда,
Къум болду да суу.

***
Мусаны жолу башха,
Исаны жолу башха.

***
Къатыбызда чыгъады суу,
Алай истемейбиз аны.
Хоншубузну къызы – ариу,
Алай эслемейбиз аны.

***
Тели эсе, анга
Айтып кюрешме жукъ да.
Андан кёпюр къанга
Иги ангыларыкъды.



АХЫРЫ


[1] Юбе – вдохнуть.


[2] Бе – вдох.


[3] Эбе – выдох.


[4] Кёргюн – кёзю кёрген, зрячий.


[5] Мазар (тюрк.) – къабырла.
Изменено: elbars - 13.09.2023 13:48:51
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный